Εγκατάλειψη σκοπού απαλλοτρίωσης και «άλλα αναγκαία έργα»
Άρθρο του Δρ. Αχιλλέως Κ. Αιμιλιανίδη που δημοσιεύτηκε στο portal νομικής ενημέρωσης dikaiosyni.com
Στην Δυμιώτη η Ολομέλεια εξέτασε αίτημα για επιστροφή απαλλοτριωθέντος ακινήτου επειδή κατ’ ισχυρισμόν ο σκοπός για τον οποίο είχε απαλλοτριωθεί δεν υλοποιήθηκε ή κατέστη ανέφικτος. Η απαλλοτρίωση έγινε το 1984 και αιτιολογήθηκε ως αναγκαία «για σκοπούς κατασκευής υδατοδεξαμενών ή/και αντλιοστασίων και άλλων αναγκαίων έργων του Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λεμεσού». Αφήνοντας κατά μέρους τον λόγο έφεσης που αφορά σε δεδικασμένο που δεν θα με απασχολήσει εδώ, προέκυψε ως πραγματικό γεγονός ότι το ακίνητο χρησιμοποιήθηκε για αποθηκευτικούς σκοπούς.
Η πλειοψηφία της Ολομέλειας έκρινε ότι η εναπόθεση ή αποθήκευση καθώς και η εισαγωγή στο ακίνητο και εξαγωγή από αυτό, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες, των μεγάλης εμβέλειας μεταλλικών αγωγών αναγκαίων για την προμήθεια και διανομή νερού στο κοινό, εμπίπτει εντός της εννοίας των «αναγκαίων έργων» προς πραγμάτωση των σκοπών της απαλλοτρίωσης, ιδιαίτερα της προμήθειας των αναγκαίων μέσων στη ζωή και προαγωγής της ευημερίας του κοινού, συντήρησης και διανομής νερού και ότι οι ενέργειες αυτές συνδέονται άμεσα με την κατασκευή υδατοδεξαμενών και αντλιοστασίων που όλες αποσκοπούν στη δημόσια ωφέλεια. Έκρινε επίσης ότι η ερμηνεία του όρου «έργον» είναι ευρεία και εκτός από κατασκευές περιλαμβάνει και οργανωμένες ενέργειες και δράσεις υλοποίησης και ολοκλήρωσης αποστολής καθήκοντος ή υποχρέωσης και ότι κατά συνέπεια το επίδικο ακίνητο χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται και είναι αναγκαίο για τους σκοπούς που απαλλοτριώθηκε.
Η μειοψηφία αντίθετα (Ναθαναήλ Δ.) υπέδειξε ορθά ότι ο κανόνας ερμηνείας ejusdemgeneris δεν επιτρέπει ευρύτερη απόδοση στις γενικές λέξεις που χρησιμοποιούνται από αυτές που χρησιμοποιούνται προηγουμένως για να κατηγοριοποιήσουν ορισμένη τάξη πραγμάτων. Για παράδειγμα, στη φράση «cats, dogs, and other animals» το «other animals» ερμηνεύεται ότι περιορίζεται σε ιδίας κατηγορίας ζώα, δηλαδή, «domestic» animals». Κατά παρόμοιο τρόπο «και στην επίδικη απαλλοτρίωση, η ουσιώδης φράση παραπέμπει σε απαλλοτρίωση που σκοπό έχει την «κατασκευή υδατοδεξαμενών ή/και αντλιοστασίων και άλλων αναγκαίων έργων». Τα «άλλα αναγκαία έργα», συνεπώς, πρέπει να έχουν αναφορά στα προηγηθέντα. Προϋποθέτουν έργα, η κατασκευή των οποίων θα ήτο αναγκαία για τις εργασίες κατασκευής υδατοδεξαμενών και αντλιοστασίων και όχι για απλή φύλαξη εργαλείων. Αν η απαλλοτριούσα αρχή ήθελε να περιλάβει και την χρήση των χώρων ως αποθηκευτικών διότι, κατά την εκ των υστέρων εισήγηση της, η ύπαρξη αποθηκευτικού χώρου για τους αγωγούς αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, αφού οι συγκεκριμένοι αγωγοί χρησιμοποιούνται σε όλα τα μεγάλα αναπτυξιακά έργα, έπρεπε να την είχε εντάξει εξ’ αρχής στο λεκτικό και τους σκοπούς της απαλλοτρίωσης. Αναμφίβολα δεν ήταν θέμα προσαγωγής μαρτυρίας ως προς την πραγματική χρήση του ακινήτου, ούτε από τη μια, ούτε από την άλλη πλευρά. Δεν είναι νοητό δια μαρτυρίας που προσάγεται μεταγενέστερα, να ερμηνεύεται αυτός τούτος ο σκοπός της απαλλοτρίωσης. Ο σκοπός εξάγεται εκ της λεκτικής ερμηνείας του Διατάγματος Γνωστοποίησης της απαλλοτρίωσης, στη βάση των καθιερωμένων κανόνων ερμηνείας. Μαρτυρία δυνατό να είναι αναγκαία προς τεκμηρίωση των έργων που έχουν γίνει για υλοποίηση του ίδιου του σκοπού της απαλλοτρίωσης αν υπάρχει διάσταση απόψεων ως προς την καθαυτή εκπόνηση των έργων ή τη φύση τους. Όχι, όμως, προς ερμηνεία των ίδιων των σκοπών της απαλλοτρίωσης. Ο πρωταρχικός κανόνας που ακολουθείται είναι, όπως εξηγήθηκε προηγουμένως, η στενή ερμηνεία των λέξεων που χρησιμοποιούνται προς αποτύπωση του σκοπού. Αυτή η στενή ερμηνεία συνάδει και με τη νομολογία που επιτάσσει την εκ μέρους της απαλλοτριούσας αρχής επιλογή της λιγότερο επαχθούς επιλογής ή λύσης για τον πολίτη.».
Η μειοψηφία έχει απόλυτο δίκαιο και υιοθετώ το σκεπτικό της πλήρως. Το λεκτικό της γνωστοποίησης αφορούσε στην κατασκευή υδατοδεξαμενών και αντλιοστασίων. Η φράση «άλλα αναγκαία έργα» δεν μπορεί να απολήγει ως η κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Όροι που χρησιμοποιούνται από τη διοίκηση δεν μπορεί να είναι γενικόλογοι κατά τρόπο ώστε να καλύπτουν τα πάντα διότι διαφορετικά τα δικαιώματα των πολιτών παραμένουν απροστάτευτα και η απαλλοτριούσα αρχή μπορεί με μεγάλη ευκολία να απαλλοτριώνει κτήματα και να ελίσσεται μεταξύ διαφόρων ασαφών σκοπών ή τρόπων επιτεύξεως τους.
